νήρον ύδωρ… νεαρόν ύδωρ… νερό !!!

νηρόν ὕδωρ > νεαρόν ύδωρ > νε(α)ρό > νερό

[μσν. νερό(ν) < ελνστ. νηρόν (τροπή του άτ. [ir > er] ) ουσιαστικοπ. ουδ. επιθ. (νηρόν ὕδωρ `φρέσκο νερό΄) < ελνστ. νηρός < συναίρ. του αρχ. νεαρός `γεμάτος νιάτα, φρέσκος΄]

Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη

«Υδωρ! Νηρόν ύδωρ!»

«Ετσι φώναζαν οι νερουλάδες των ελληνιστικών χρόνων, διαλαλώντας τη φρεσκάδα της υγρής πραμάτειας που κουβαλούσαν μέσα στις πήλινες υδρίες τους. Αργότερα, στα βυζαντινά χρόνια, το τρεχούμενο νερό που μόλις βγήκε από την πηγή έγινε “ύδωρ νεαρόν”, μέχρι που χάθηκε πρώτα το “α” από το νεαρόν και έπειτα έφυγε και το ύδωρ και αποκτήσαμε το δημώδες όνομα νερό». 

" Η εικόνα του φαινομένου (  μετωνυμία ) θα συμπληρωθεί λίγο περισσότερο, ωστόσο, αν προσθέσουμε τρεις αλληλένδετες ψηφίδες. Πρώτον, τη θέση του 'οχήματος' μπορεί να καταλαμβάνει μια ιδιότητα απλώς· πρβ. τη χρήση φέρε μας δυο πράσινες ακόμη (= δυο μπύρες Heineken), όσο ακόμη το χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα το διέθεταν μόνο τα μπουκάλια της εν λόγω εταιρείας. Δεύτερον, η μετωνυμία επιτρέπει στη γλώσσα να ανανεώνει τα μέσα της· πρβ. την εξέλιξη από το παλιότερο επίθετο της έκφρασης νεαρόν ύδωρ (= φρέσκο νερό) στο γνωστό μας σημερινό ουδέτερο νερό. Το ενδιαφέρον εδώ βρίσκεται στο γεγονός ότι η στενότητα της σχέσης αυτή τη φορά έχει για πεδίο της την ίδια τη γλωσσική εμπειρία: το επαναλαμβανόμενο καθημερινά σχετικό άκουσμα άρχισε κάποια στιγμή να εγγυάται τη συνέχεια, ύδωρ, έστω και αν γλωσσικά παρόν ήταν μόνο το πρώτο στοιχείο της ακολουθίας, νεαρόν. Τρίτον, η ανανέωση που μόλις σημειώσαμε μπορεί να μην έχει τη δραστικότερη μορφή της γλωσσικής αλλαγής (επίθ. νεαρόν > ουσ. νερό) αλλά να σημαίνει απλώς την ανάπτυξη μιας σειράς εκφράσεων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πρβ. τις εμφατικές εκφορές κανείς, πουθενά, ποτέ,καθόλου, το παραμικρό, ψυχή (ζώσα) κλπ., που φέρουν το άρωμα της άρνησης , ακριβώς γιατί δεν απαντούν ποτέ σε καταφατικά συμφραζόμενα : για να περιοριστούμε στο τελευταίο μας παράδειγμα, η στενότητα της σχέσης του με το αρνητικό δεν, πρβ. ψυχή (ζώσα) δεν φάνηκε! (ποτέ: *ψυχή (ζώσα) φάνηκε!}, εγγυάται την παρουσία της άρνησης, και όταν αυτή απουσιάζει. Πρβ. τον μικρό διάλογο:

- Φάνηκαν οι πελάτες;

- Ψυχή (ζώσα)!

Τα τελευταία μας παραδείγματα έχουν το επιπλέον προσόν να αναδεικνύουν τη χαρακτηριστικότερη ίσως εκδοχή της μετωνυμίας, ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΤΙ ΤΟΥ ΟΛΟΥ, και στο πεδίο της γλωσσικής εμπειρίας (το ΜΕΡΟΣ ψυχή (ζώσα), π.χ., είναι σε θέση να μας παραπέμπει στο ΟΛΟ ψυχή (ζώσα) δεν φάνηκε, ακριβώς όπως το ΜΕΡΟΣ νεαρόν άρχισε κάποια στιγμή παλιότερα να παραπέμπει στο ΟΛΟ νεαρόν ύδωρ, κ.ο.κ.). Αυτή η τελευταία παρατήρηση έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί στοχεύει, καθώς φαίνεται, στη βαθύτερη φύση του διαγλωσσικού αυτού φαινομένου: να μετατρέπει τις γλωσσικές εκφράσεις σε (λιγότερο ή περισσότερο εννοιακούς) «δείκτες» που μας εκτρέπουν προς κάτι άλλο, είτε αυτό ανήκει στον κόσμο είτε αυτό ανήκει στη γλώσσα.." http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/glossology/show.html?id=20

Πηγή (φωτ.: Δήμητρα Μηλαίου) : https://www.facebook.com/photo.php?fbid=648954035117630&set=a.547746681905033.127211.547681325244902&type=1&theater

***************

Θαλής ο Μιλήσιος και το "Υδωρ" 

«Χαλεπόν Εαυτόν Γνώναι» «Πάντα πλήρη θεών και δαιμόνων». Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο Θαλής υπήρξε ο πρώτος φιλόσοφος και η φιλοσοφία αρχίζει με αυτόν. Δεν υπήρξε γνωστός σε εμάς φιλόσοφος πριν από τον Θαλή τον Μιλήσιο. Υιός του Εξαμύου και της Κλεοβουλίνης, γεννήθηκε στα τέλη του 7ου π.κ.ε. αιώνα και πέθανε στα μέσα του 6ου.

"Η διδασκαλία του Θαλή, παρουσιάζει το Ύδωρ ως πρωταρχική ουσία, από το οποίο Ύδωρ παρουσιάζει τα πάντα να προέρχονται. «Των πάντων τα σπέρματα έχουν την φύση τους υγρή, το δε ύδωρ είναι η φυσική αρχή των υγρών πραγμάτων». Δεν ξέρουμε πώς ακριβώς το εννοούσε αυτό, όπως δεν ξέρουμε πως και τι εννοούσαν οι περισσότεροι φιλόσοφοι Έλληνες η μη, γι αυτό και ο καθένας αποδίδει κατά το δοκούν.

O Σταγειρίτης Αριστοτέλης αναφέρει: To ερωτάν περί των πρώτων αρχών και αιτίων… αλλά Θαλής μεν ο της τοιαύτης αρχηγός φιλοσοφίας ύδωρ φησίν είναι αρχήν... (Το να ερωτά κάποιος για τις πρώτες αρχές και τα αίτια είναι φιλοσοφία… αλλά ο Θαλής, ο εισηγητής της φιλοσοφίας, ισχυρίζεται ότι το νερό είναι η πρώτη αρχή) – Αριστοτέλους, “Μετά τα φυσικά” και ουχί “μεταφυσικά”

Κατά τον Αριστοτέλη ο Θαλής θεωρούσε ότι η αρχή των πάντων δεν είναι κάποιος θεός, αλλά ένα ενιαίο, πρωταρχικό στοιχείο, το ύδωρ-νερό. O κόσμος συντηρείται από το ύδωρ-νερό και η Γη πλέει πάνω στο νερό, όπως ένα πλοίο. Πίστευε πως, επειδή το νερό είναι κοινό σε όλα τα όντα, με αυτό μπορούν να εξηγηθούν όλα τα φυσικά φαινόμενα. "

http://www.terrapapers.com/?p=2393