Η πολυώνυμη θεά Άρτεμη:Οι θυσίες του Μέγα Αλέξανδρου προς τιμήν της θεάς στην Αρχαία Αμφίπολη

Η Αρτεμης είχε περισσότερες από 200 επωνυμίες: Βραυρωνεία, Βένδις, Λοχεία, Παιδοτρόφος, Κουροτρόφος, Σώτειρα. 

Η θεά Άρτεμις ως Καρυάτις


 Καρυάτιδες : νέες από την πόλη Καρυαί της Λακωνίας, τις οποίες αναφέρεται πως είχε χρησιμοποιήσει ο γλύπτης ως μοντέλα.

    Στα αρχαία χρόνια οι όμορφες και λυγερόκορμες κόρες των Καρυών της Λακωνίας κρατούσαν στο κεφάλι τους κάνιστρα με άνθη και χόρευαν γύρω από το άγαλμα της θεάς Αρτέμιδας θρησκευτικούς χορούς στις μεγάλες γιορτές. Η ομορφιά τους ήταν ξακουστή. Γι' αυτό συχνά οι αρχιτέκτονες της αρχαίας Ελλάδας, παράγγελναν στους γλύπτες μαρμάρινες Καρυάτιδες, για να αντικαθιστούν μ' αυτές τις κολόνες που συγκρατούσαν τις παραστάδες της εισόδου διάφορων ναών, οικοδομημάτων και μνημείων μ' αυτές.



Η λατρεία στις Καρυές

    Στις Καρυές η θεά Άρτεμις λατρευόταν ως Καρυάτις και ταυτιζόνταν με τη Νύμφη Καρύα. Η Καρύα ήταν κόρη του Δίωνα και της Ιφιτέας και συνδεόταν με τον Απόλλωνα. Όταν εκείνη έσμιξε με το Διόνυσο, επειδή οι αδελφές της τη ζήλευαν, ο θεός τη μεταμόρφωσε σε καρυδιά και τις αδελφές της σε βράχους.
    Κατά τη διάρκεια των τελετών της Καρυάτιδος Αρτεμιδος νεαρές παρθένες της Σπάρτης, οι Καρυάτιδες, χόρευαν προς τιμή της θεάς ένα χορό, τον καλαθίσκον, χορό που είχε πάρει το όνομά του από τον κάλαθον που έφεραν στην κεφαλή τους.
    Οι Καρυάτιδες θεωρούνταν το καλλιτεχνικό πρότυπο, των Καρυάτιδων του Ερεχθείου στην Ακρόπολη των Αθηνών. Η Άρτεμις ως Καρυάτις λατρευόταν από τους αγροτικούς και ποιμενικούς πληθυσμούς της Λακωνίας, με οργιαστικούς χορούς, άσεμνα τραγούδια, τα αστραβικά (αστράβη είναι το σαμάρι του ζώου πάνω στο οποίο μεταφέρονταν οι πιστοί που τραγουδούσαν τα αστραβικά).

Ο ρόλος των Καρυάτιδων:


    Η πρόσταση των Καρυάτιδων δεν ήταν ένα διακοσμητικό στοιχείο μόνο, αλλά έπρεπε να προστατέψει έναν ιερό χώρο, κι αυτός ήταν ο τάφος του παλιού βασιλιά της Αθήνας, του Κέκροπα.

   Θα μιλήσουμε για έναν πανέμορφο ναό της Ακρόπολης, το Ερέχθειο, που είναι γνωστός σ' όλο τον κόσμο για τις πανέμορφες κοπέλες-κολώνες, τις Καρυάτιδες.


    Πρόκειται για ένα ιδιότυπο κτίριο αφιερωμένο στη λατρεία διάφορων πανάρχαιων θεοτήτων. Κατασκευάστηκε από πεντελικό μάρμαρο στη διάρκεια του πελοποννησιακού πολέμου, μεταξύ 421 και 406 π.Χ., μάλλον από τον αρχιτέκτονα Μνησικλή. Ο ναός πυρπολήθηκε πολλές φορές και πολλές φορές ανοικοδομήθηκε, ώσπου τον έκτο μ.Χ. αιώνα μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό. Όταν η Ακρόπολη έγινε τουρκικό φρούριο, χρησιμοποιήθηκε ως κατάλυμα από τον Τούρκο διοικητή της φρουράς, για να έχει μέσα το χαρέμι του. Όταν η Ελλάδα ελευθερώθηκε το Ερέχθειο πήρε και πάλι την αρχική του μορφή.


Ο σημασία της θρησκείας για τον Μέγα Αλέξανδρο

     Ο Αλέξανδρος ήταν βαθιά θρησκευόμενος. Επηρεασμένος από τη μητέρα του έμαθε να αγαπά τους ολύμπιους θεούς, αλλά και τις μυστηριακές, τις ανατολικές θρησκείες που γνώρισε. Τιμούσε τον Δία, την Αθηνά, τον προπάτορά του τον Ηρακλή,το Διόνυσο,την Άρτεμη. Πίστευε στη μαντεία και αναζητούσε τις συμβουλές των μάντεων είτε βρισκόταν στην Ελλάδα είτε στην Ασία ή την Αφρική. Σε καμιά περίπτωση δεν είδε τους ελληνικούς θεούς κυρίαρχους πάνω στους θεούς της Ανατολής, τους οποίους τίμησε με τον ίδιο τρόπο. Ο ενστερνισμός των απόψεών του αυτών είχαν τον αντίκτυπό τους και στην Ελλάδα, όπου παρατηρήθηκε από τον 4ο αιώνα και μετά μια εισροή ανατολικών θρησκειών, με ιδιαίτερη διάδοση αυτών που υπόσχονταν μια ευτυχισμένη μετά το θάνατο ζωή.

     Όπως αναφέρει ο Πλούταρχος "στις πράξεις του ο Αλέξανδρος είχε βαθύ το αίσθημα της αποστολής που κατευθύνεται από τους θεούς. Γι αυτό και επιθυμία του ήταν να οδηγήσει όλους τους ανθρώπους σε κοινό τρόπο ζωής με τις αρχές της ισοπολιτείας. Πίστευε στη θεϊκή του καταγωγή και με την πάροδο των χρόνων η πίστη αυτή ισχυροποιείται. Σε πολλά ιερά χαιρετίζεται ως θεός, απόγονος του Δία στα Δίδυμα, γιος του Άμμωνα Δία στη Λιβύη. Η θεοποίησή του καλλιεργήθηκε έντονα στην Ανατολή για πολιτικούς λόγους, κάτι που δεν έγινε στη Μακεδονία, όπου η εξουσία του θεωρούνταν δεδομένη."

Η θεά Άρτεμις και ο δυναμικός της χαρακτήρας

       H Άρτεμις (λατινικά Diana) είναι μια από τις παλαιότερες, πιο περίπλοκες αλλά και πιο ενδιαφέρουσες μορφές του ελληνικού πανθέου.Η Άρτεμη γεννήθηκε στη Δήλο και ήταν δίδυμη αδερφή του Απόλλωνα. Πατέρας της ήταν ο Δίας και μητέρα της η Λητώ. Μάλιστα, ακόμα και ως νεογέννητο βοήθησε τη μητέρα της να ξεγεννήσει τον δίδυμο αδερφό της Απόλλωνα.
    Ήταν μια όμορφη, περήφανη αλλά ταυτόχρονα ατίθαση, ορμητική, πεισματάρα και εκδικητική θεά. Αντιπροσώπευε το κυνήγι, τη φύση, τα δάση, τα αγρίμια και τη σελήνη ενώ σε κάποιες περιοχές ταυτίστηκε και με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Δεν βρισκόταν συχνά στον Όλυμπο αλλά περιφερόταν στα δάση, στα λαγκάδια και κολυμπούσε στα νερά των ποταμών.Ήταν προστάτιδα των μικρών παιδιών και ζώων Οι αρχαίοι Έλληνες, φαντάζονταν την θεά Άρτεμη μεγαλοπρεπή και αεικίνητη να κρατά ένα τόξο, ενώ συχνά είχε συντροφιά όμορφες νύμφες, κυνηγόσκυλα και νεαρά κορίτσια τα οποία τα μάθαινε να αγαπούν τη φύση και τα ζώα. Ωστόσο ερχόταν συχνά αντιμέτωπη με άγρια θηρία. Ήταν επίσης μια από τις τρεις θεές του Ολύμπου που δεν παντρεύτηκαν ποτέ.
   Τα αγαπημένα ζώα της Άρτεμης ήταν το ελάφι και η αρκούδα. Σύμβολά της ήταν το τόξο, η φαρέτρα, το ελάφι και η ημισέληνος.
   Δεν συγχωρούσε εκείνους που ξεχνούσαν να τις προσφέρουν θυσίες, δεν ανεχόταν τα πειράγματα και τις προσβολές και τιμωρούσε παραδειγματικά όποιον θα κατέφευγε σε τέτοιες συμπεριφορές.


Η λατρεία στην Μικρά Ασία και την Περσία


    Στην Έφεσο θεωρούσαν την Άρτεμη θεά μητέρα, θεά τροφό, θεά της γονιμότητας, γι αυτό το άγαλμά της είχε πολλούς μαστούς, σαν την Μητέρα Φύση. Εικονιζόταν ντυμένη με περίπλοκο ένδυμα. Tη λάτρευαν στο ναό, τον οποίο πυρπόλησε ο Hρόστρατος, τη νύχτα της γέννησης του Mεγάλου Aλεξάνδρου. Πλήθος ιερέων, οι Μεγάβυζοι ή Μεγαλόβυζοι, φρόντιζαν τη λατρεία της σαν θεά των φυσικών δημιουργικών δυνάμεων. Ο Αρτεμίσιος μήνας ήταν αφιερωμένος στις γιορτές της θεάς κατά τη διάρκεια του οποίου τελούνταν θυσίες, αγώνες και συμπόσια. Στην Αμφίπολη λατρευόταν ως Ταυροπόλος, στη θεά είχε θυσιάσει και ο Αλέξανδρος, όταν είχε περάσει από εκεί.

    Συγκεκριμένα σύμφωνα με τον Πλούταρχο: "...Γεννήθηκε λοιπόν ο Αλέξανδρος κατά τη διάρκεια του μήνα Εκατομβαιώνα,που αντιστοιχεί με το σημερινό Ιούλιο, την έκτη μέρα, κατά την οποία πυρπολήθηκε ο ναός της Άρτεμης στην Έφεσο. Κυκλοφόρησε τότε ένα ανέκδοτο , ότι ήταν εύλογο να πυρποληθεί ο ναός της Αρτέμιδος, γιατί η Άρτεμη ήταν απασχολημένη με τη γέννηση του Αλέξανδρου, κάνοντας τη μαμή. Όσο για τους μάγους που βρίσκονταν στον τόπο της πυρκαγιάς, φώναζαν πανικόβλητοι ότι η μέρα εκείνη θα γεννήσει στην Ασία μια μεγάλη καταστροφή και συμφορά. Και στο Φίλιππο ήρθαν εκείνο τον καιρό τρεις αγγελίες, η μια ότι οι Ιλλυριοί είχαν νικηθεί σε μεγάλη μάχη από το στρατηγό Παρμενίωνα, η δεύτερη ότι νίκησε στην Ολυμπία με άλογο ιππασίας και η τρίτη ότι γεννήθηκε ο Αλέξανδρος. Για όλα αυτά εκείνος χάρηκε και ακόμα περισσότερο οι μάντες μεγάλωσαν τη χαρά του, όταν αποφάνθηκαν πως το παιδί μια που γεννήθηκε ταυτόχρονα με τις παραπάνω νίκες, θα ήταν ανίκητο…"

Η λατρεία της Άρτεμης

    Στη Βραυρώνα της Αττικής υπήρχε ιερό της Άρτεμης Βραυρωνίας. Η θεά λατρευόταν ως προστάτιδα της γονιμότητας, του τοκετού και της γέννησης.  Όταν ο τοκετός ήταν καλός, οι γυναίκες έταζαν στη θεά το παιδί τους και αφιέρωναν τα ενδύματα τους.

    Το επίθετο Ταυροπόλος δείχνει ότι ο ταύρος ήταν το σύμβολο της. Σε διάφορα μνημεία απεικονίζεται η Άρτεμη πάνω σε ένα άρμα που σύρεται από δυο γρήγορους ταύρους. Στο χέρι της κρατάει έναν πυρσό και πάνω από το κεφάλι της λάμπει το μισοφέγγαρο.

   Ελαφία, Ιοχέαιρα, Κυνηγέτις - θεά του κυνηγιού και των δασών.

   Ποταμία - η θεά των ποταμών.

   Λοχεία - προστάτιδα των τοκετών.

    Σωτείρα - προστάτιδα των νέων από τις αρρώστιες.



    Σε πολλά μέρη της Ελλάδας λάτρευαν την Άρτεμη και είχαν χτιστεί πολλοί ναοί αφιερωμένοι σε αυτή. Εκτός από τη χώρα των Ταύρων, ονομαστοί και λαμπροί ναοί της Άρτεμης υπήρχαν στην Έφεσο της Μικράς Ασίας, στη Βραυρώνα, στα νησιά του Αιγαίου στην Αρκαδία και στην Κρήτη.


    Στην Αρχαία Αμφίπολη η θέα Άρτεμις λατρεύονταν ως Ταυροπόλος(στη θεά είχε θυσιάσει και ο Αλέξανδρος όταν είχε περάσει από την περιοχή)



 Τα Ιερά της Αρχαίας Αμφίπολης

    Ξεχωριστή θέση μέσα στην πόλη κατείχαν ιερά αφιερωμένα σε τοπικές θεότητες και δαίμονες, όπως ήταν η μούσα Κλειώ, ο Ρήσσος ήρωας ιππέας, η Νύμφη, ο ποταμός Στρυμόνας και προπαντός η Άρτεμις Ταυροπόλος. Σημαντικές ωστόσο πληροφορίες δίνουν τα ευρήματα και για την λατρεία των Ολύμπιων Θεών, όπως του Πυθίου Απόλλωνος, της Αρτέμιδος, της Αφροδίτης, καθώς και του Ηρακλέους, των Διοσκούρων, του Ασκληπιού. Επίκεντρο της θρησκευτικής ζωης της πόλης αποτελούσε η λατρεία της Αρτέμιδος Ταυροπόλου, ενώ στα Ελληνιστικά και στα Ρωμαϊκά χρόνια έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής η λατρεία των Αιγύπτιων θεών και των ανατολικών θεοτήτων Κυβέλης και Άττιος.

    Μπροστά στο βόρειο τείχος της αρχαίας πόλης έχει ανασκαφεί μικρό διμερές ιερό γυναικείας θεότητας, θεσμοφόριο ή νυμφαίο. Στον μεγαλύτερο χώρο του βρέθηκε ένα φρεάτιο που περιείχε γυναικεία ειδώλια και ένας αποθέτης με πολλά αγγεία, τοποθετημένα με τάξη κοντά στους τοίχους. Μερικά από τα ευρήματα αυτά χρονολογούνται στον 5ο αιώνα π.Χ.

Αρχαιολογικές ανακαλύψεις

     Από τα γνωστότερα «προϊόντα» των νομισματοκοπείων της Αρχαίας Αμφίπολης είναι τα νομίσματα με τη μορφή της Αρτέμιδος Ταυροπόλου (η Αρτεμις η Ταυροπόλος συνηθίζεται να εμφανίζεται πάνω σε έναν ταύρο και να κρατάει ένα πέπλο πάνω από το κεφάλι της ή όρθια να κρατάει με το ένα χέρι δάδα και με το άλλο κλαδί ελιάς, ή να το ακουμπάει στην ασπίδα της).

  Μέσα στα όρια του Μακρού Τείχους αποκαλύφθηκαν το Ιερό της Κλειούς (4ος αι. π.Χ.), στο βορειοδυτικό άκρο του χωριού, καθώς και το Ιερό του Αττιος (θρακική θεότητα του ύπνου), στο οποίο βρέθηκαν σειρά από βάθρα αναθημάτων, από τμήματα ειδωλίων, μεγάλες πήλινες προτομές και χάλκινα νομίσματα άριστης διατήρησης.

http://amfipolinews.blogspot.gr/2014/09/blog-post_8.html